Pocket Internet (အိတ္ေဆာင္ အင္တာနက္)

အပုိင္း(၁)
အက္ေဆးမ်ား

အင္တာနက္ သမုိင္းအက်ဥ္း
မစတင္မီကာလ

1866- အတၱလႏၱိတ္သမုဒၵရာကုိျဖတ္၍ တယ္လီဖုန္းေကဘယ္ႀကိဳးကုိ ပထမဆုံးခ်ထားခဲ့ပါတယ္။ ယင္းသည္ ကမၻာ့တုိက္ႀကီးမ်ား အလ်င္အျမန္ ဆက္သြယ္ေရးအတြက္ ျဖစ္ႏုိင္သည္ဟု သ႐ုပ္ျပလုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၀ိတုိရိယ ဘုရင္မႀကီးႏွင့္ သမၼတ ဂၽြန္ဆင္ တုိ႔အၾကား ထုိေကဘယ္ကုိ သုံး၍ အျပန္အလွန္သတင္းမ်ား ေပးပုိ႔ ခဲ့ၾကသည္။

1943- အလန္တာရင္း (Alan Turing) က ကုိလုိဆပ္ (Colossus) ကုိ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ယင္းစက္သည္ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက ဂ်ာမန္တုိ႔၏ ဆက္သြယ္ေရးကို နားေထာင္ကာ စကား၀ွက္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ သည္။ ကမၻာ၏ အေစာဆုံး Program ပါေသာ Computer ဟု ဆုိႏုိင္သည္။

1945- "As We May Think" ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ Atlantic Monthly Magazine တြင္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ေဆာင္းပါးသည္ ေရွ႕ေရးကို ႀကိဳေတြးထားသကဲ့သုိ႔ပင္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ယင္းေဆာင္းပါးကုိ ေရးခဲ့သူမွာ ေနာင္တြင္ အမ်ဳိးသားသိပၸံအဖဲြ႕၏ ပထမဆုံး ဒါ႐ုိက္တာျဖစ္လာခဲ့သူ Vannevar Bush ျဖစ္သည္။ သူက ယင္းေဆာင္းပါး တြင္ memex ဟု ေခၚေသာ စက္တစ္မ်ဳိးကုိ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့သည္။ Microfilm ကုိ အေျခခံထားေသာ memex သည္ user ကုိ အလ်င္အျမန္ သတင္းအခ်က္အလက္ျပန္ရယူေပးႏုိင္ေအာင္ ဆက္သြယ္ေပးႏုိင္ပါလိမ့္မည္။ ယင္းမွာ Web မေပၚခင္ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ (50) နီးပါးက စိတ္ကူးျဖစ္သည္။

1948- AT & T ၏ Bell labs မွ သခ်ာၤပညာရွင္ Claude Shannon သည္ Mathematical Theory of Communication ဟူေသာ စာအုပ္ကုိ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ သူ၏ Theory အရ မည္သည့္ Channel မွမဆုိ သတင္းအခ်က္အလက္ သယ္ေဆာင္ႏုိင္ေသာ စြမ္းရည္ကုိ တြက္ခ်က္ရယူႏုိင္သည္ဟု ဆုိသည္။ သူ႔ Theory တြင္ binary information တစ္ခုကုိ ေဖာ္ျပရန္ 'bit' ဟူေသာ စကားလုံးကုိ စတင္မိတ္ဆက္ေပးခဲ့သည္။ Shannon ၏ စြမ္းေဆာင္မႈသည္ Information Theory ႏွင့္ Internet အပါအ၀င္ ေခတ္သစ္ဆက္သြယ္ေရး စနစ္မ်ားအားလုံးကုိ အေထာက္အကူျပဳခဲ့သည္။

1958- ကမၻာပတ္လမ္းေၾကာင္းအတြင္း ပထမဆုံး ၿဂိဳလ္တုျဖစ္ေသာ စပြတ္နစ္ ပစ္လႊတ္ခဲ့ျခင္းကို တုန္႔ျပန္ေသာ အားျဖင့္ သမၼတ Dwight D. Eisenhower သည္ အာကာသဖံြ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးႏွင့္စစ္ေရး Program မ်ားကို အေပၚစီးမွ ေစာင့္ၾကည့္ႏုိင္ရန္ Advanced Research Project Agency (ARPA) ကုိ ဖန္တီးခဲ့သည္။ ARPA ၏ အက်ဥ္းအဓိပၸါယ္တြင္ computer ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္အသစ္မ်ားကို တီထြင္ဖန္တီးေတာ့မည့္ သေဘာကို လည္းေဆာင္ပါသည္။

1960- မက္ဆက္ခ်ဴးဆက္ ျပည္နယ္ နည္းပညာသိပၸံ (Massachusetts Institute of Technology- MIT) မွ သုေတသီ J.C.R Licklider က "Man- Computer Symbiosis" ဟူေသာ စာတမ္းတစ္ေစာင္ကို ေရးသား ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ျပႆနာ (Problems) မ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္ အဖုိးတန္ေသာ အခ်ိန္ကို ေခၽြတာႏုိင္ၿပီး ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရန္ လူႏွင့္ စက္တုိ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားကို ယင္းစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

1961- MIT မွ သုေတသီ Leonard Kleinrock က packet switching theory ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ပထမဆုံး စာတမ္းတစ္ေစာင္ ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ အေသတပ္ဆင္ထားေသာ ဆားကစ္ (fixed circuits) မ်ားမွ တစ္ဆင့္ information ကုိ ေပးပုိ႔ျခင္းထက္ အထုပ္လုိက္ျပဳလုပ္ထားေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား (packages of information) ကုိ သြက္လက္စြာ ျဖတ္သန္းခြင့္ျပဳခဲ့ပါက information အတြက္ အလြန္ေကာင္း မြန္ေသာ ေဆာင္ရြက္မႈကို ရရွိေစႏုိင္သည္ဟု ယင္းစာတမ္းက ARPA မွ သိပၸံပညာရွင္မ်ားကို အသိေပး လႈံ႔ေဆာ္ ခဲ့သည္။

1962- ႏ်ဴကလီယား တုိက္ခုိက္မႈခံခဲ့ရပါက ဆက္သြယ္ေရးကြန္ယက္မ်ား ျပတ္ေတာက္မသြားဘဲ ဆက္လက္ ရွင္သန္ေနေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေသာ Rand Corporation မွ သိပၸံပညာရွင္ Paul Baran က သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ားကို ျဖန္႔ျဖဴးေပးႏုိင္ေသာ computer ကြန္ယက္ကုိ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ကြန္ယက္တစ္ခု ကို nodes မ်ားစြာျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ သူ၏ model မွာ အေျပာင္းအလဲ တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းတြင္ messages ကုိ blocks မ်ားအျဖစ္ ခဲြပစ္ၿပီး ယင္း block တစ္ခုစီကုိ သူတုိ႔၏ ေနာက္ဆုံး destination ဆီသုိ႔ မတူညီေသာ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုစီျဖင့္ သယ္ေဆာင္သြားမည္ျဖစ္သည္။ အဓိပၸါယ္မွာ packet-based network တစ္ခုကုိ ဆုိလုိပါသည္။

1965- ကြန္ယက္အမ်ဳိးအစား အသစ္တစ္ခုကို ျဖတ္ကာ transmission အတြက္ messages မ်ားကို ၿဖိဳခဲြေပး ေသာ နည္းလမ္းတစ္ရပ္ကို ေဖာ္ျပရန္ အမ်ဳိးသား ႐ူပေဗဒ ဓာတ္ခဲြသုေတသန (NPL) (National Physical Laboratory) မွ ၿဗိတိသွ်လူမ်ဳိး သုေတသီ Donald Davies က 'packet' ဟူေသာ စကားလုံးကုိ ပထမဆုံး အသုံး ျပဳခဲ့သည္။ Davies ၏ စိတ္ကူးမွာ Paul Baran ၏ တစ္ဆင့္ခံ ျဖစ္သည္ဟု ဆုိႏုိင္သည္။ သူ၏ work သည္ စစ္ ေရးထက္ လူထုဆက္သြယ္ေရးကို ပုိ၍ အာ႐ုံစိုက္ထားခဲ့သည္။
ARPA က ယင္း၏ ကြန္ယက္ခ်ိတ္ထားေသာ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားကို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ဦးေဆာင္ခဲ့ သည္။ ယင္းလုပ္ငန္းတြင္ တစ္စကၠန္႔တြင္ 2000 bits ရွိေသာ တယ္လီဖုန္း Link ကုိ သုံးကာ မက္ဆက္ခ်ဴးဆက္ ျပည္နယ္ႏွင့္ ကာလီဖုိးနီးယား တုိ႔ရွိ စက္ႏွစ္လုံးကို ဆက္သြယ္မႈလည္း ပါ၀င္သည္။
Ted Nelson က ဤေ၀ါဟာရကို 'hypertext' ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။

1967- ARPA မွ ကြန္ပ်ဴတာသိပၸံပညာရွင္ Larry Roberts က dial up telephone lines မ်ားအေပၚ အေျခခံ ေသာ ျမန္ဆန္စြာ transfer အင္အားေကာင္းသည့္ network အတြက္ design တစ္ခုကို တင္ျပခဲ့သည္။ London တြင္ Donald Davies က အေစာပုိင္း စမ္းသပ္မႈျဖစ္ေသာ packet switching ကုိ အေျခခံသည့္ National Physical Laboratory Data Network ကုိ တည္ေဆာက္ေနသည္။ ေအာက္တုိဘာလတြင္ Association for computing Machinery Symposium တြင္ "ARPA net" network အတြက္ design တစ္ခု ကို တည္ေဆာက္ရန္ အႀကံျပဳထားေသာ ပထမဆုံး စာတမ္းတစ္ေစာင္ကို Roberts က တင္ျပခဲ့သည္။
Packet networks သုေတသနျပဳမည့္ အဖဲြ႕သုံးဖဲြ႕ (ARPA, RAND ႏွင့္ NPL) မွ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။

1968- Interface Message Processors (IMPS) မ်ားကို တည္ေဆာက္ရန္ ကန္ထ႐ိုက္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ experimental ARPA network အတြက္ Bolt, Beranek ႏွင့္ Newman (BBN) တုိ႔ ဆုရခဲ့သည္။

The Arpanet age
1069- စတင္းဖုိ႔ဒ္တကၠသုိလ္၊ ေလာ့အိန္ဂ်ယ္ရွိ ကာလီဖုိးနီးယားတကၠသိုလ္ (University of California of Los Angeles (UCLA)၊ စင္တာဘာဘရာရွိ ကာလီဖုိးနီးယား တကၠသုိလ္၊ ယူတာတကၠသုိလ္တုိ႔တြင္ ပထမဆုံး ARPA network hosts ေလးခုကို တပ္ဆင္ၿပီး ယင္းတုိ႔ကို AT & T က 50 kbps lines မွ တဆင့္ ဆက္သြယ္ ႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးထားသည္။ ပထမဆုံး မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ေသာ network မွာ ေအာက္တုိဘာလတြင္ ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ ထုိသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ UCLA မွ စတင္းဖုိ႔ဒ္ ကြန္ပ်ဴတာကုိ ဆက္သြယ္ရန္ႀကိဳးပမ္းေသာအခါ LOGIN ၏ G ဆုိေသာ အကၡရာက ၀င္ေရာက္လာေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
Bell labs မွ Ken Thompson ႏွင့္ Dennis Ritchie တုိ႔သည္ အင္တာနက္၏ အေျခခံျဖစ္လာႏုိင္ေသာ ေရွးဦး operating system ျဖစ္သည့္ Unix ကို တီထြင္သည္။
Compuserve သည္ computer time sharing service အျဖစ္ အေမရိကန္အာမခံ ကုမၸဏီတစ္ခုတြင္ စတင္ လႈပ္ရွားလာသည္။
Remote terminal တစ္ခုမွ ကြန္ပ်ဴတာကို control လုပ္ႏုိင္သည္။ လူမ်ားကို log into လုပ္ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳေသာ program တစ္ခုျဖစ္သည္။

1970- ဟာေ၀ယံကၽြန္းေလးကၽြန္းေပၚ၌ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားအၾကား data မ်ားကို အျပန္အလွန္ ဖလွယ္ေပးႏုိင္ေသာ စနစ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ Alohanet ကုိ Norman Abramson က တီထြင္ခဲ့သည္။

1972- BBN မွ Ray Tomlinson က ပထမဆုံး e-mail program ကုိ ေရးသားသည္။ e-mail address မ်ားတြင္ @ ဆုိေသာ အမွတ္အသားကုိ အသုံးျပဳကာ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ဇူလုိင္လတြင္ Larrry Roberts က စာရင္း လုပ္ထားႏုိင္ေသာ ပထမဆုံး program ကို တီထြင္သည္။ ယင္းသည္ ပထမဆုံး စစ္မွန္ေသာ e-mail client ထံ သုိ႔ messages မ်ားကို ေပးပုိ႔ႏုိင္သည္။ ျပန္ၾကားႏုိင္သည္။
ပထမဆုံး အမ်ားျပည္သူမ်ားကုိ သ႐ုပ္ျပခဲ့ေသာ ARPA network ကုိ ၀ါရွင္တန္ရွိ ဟီလတန္ဟုိတယ္တြင္ က်င္းပေသာ ကြန္ပ်ဴတာဆက္သြယ္ေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ႏုိင္ငံတကာ ကြန္ဖရင့္တြင္ ျပသခဲ့သည္။ ယင္းျပပဲြတြင္ စက္အလုံး ၄၀ ပါ၀င္ျပသခဲ့သည္။

1973- ARPA network သည္ လန္ဒန္ွရွိ University College ႏွင့္ ေနာ္ေ၀းတြင္ တည္ေဆာက္ထားေသာ Royal Radar တုိ႔ကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရွိ စက္မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ရန္ ေဆာင္ရြက္သည္။
ဟားဗတ္တကၠသုိလ္မွ ပီအိခ်္ဒီ ေက်ာင္းသား Bob Metcalfe က Ethernet (ပုိမုိသစ္လြင္ၿပီး ျမန္ဆန္ေသာ ကြန္ယက္မ်ား ခ်ိတ္ထားသည့္ ကြန္ပ်ဴတာမ်ား) ႏွင့္ ဆုိင္ေသာ အယူအဆတစ္ရပ္ကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ သူ၏ တီထြင္မႈကုိ ကာလီဖုိးနီးယား ျပည္နယ္ပါလုိ႔အယ္တုိ႔ရွိ Xerox PARC မွ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားႏွင့္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ စမ္းသပ္ခဲ့သည္။

1974- ပထမဆုံးေသာ Commercial packet-switched networking service ျဖစ္ေသာ Telenet ကို BBN က ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ ကြန္ယက္မ်ားကိုျဖတ္၍ data packets ေတြကို transmission လုပ္ရာတြင္ စီမံခန္႔ခဲြေသာ နည္းလမ္းသစ္တစ္ရပ္ျဖစ္သည့္ သူတုိ႔၏ Transmission Control Protocol (TCP) အတြက္ Vint Cerf နဲ႔ Bob Kahn တုိ႔က ပထမဆုံး အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ျဖန္႔ေ၀ခဲ့ပါသည္။

1975- Microsoft ကုိ ဘီလ္ဂိတ္က တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး Paul Allen က microcomputers မ်ားအတြက္ software ကုိ ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွသည္ ဟာေ၀ယံကၽြန္းႏွင့္ UK အထိ ၿဂိဳလ္တု links မ်ားကိုျဖတ္ကာ TCP ၏ mailing list ကုိ Arpanet တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သုိ႔မဟုတ္ စတင္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။

1976- UK ရွိ Malvern တြင္ တည္ေထာင္ထားေသာ Royal Signals and Radar မွစ၍ ဒုတိယေျမာက္ အယ္လီဇဘက္ ဘုရင္မႀကီးက ပထမဆုံးအႀကိမ္ royal e-mail ကုိ ပို႔ခဲ့သည္။
Bell Labs မွ သုေတသီမ်ားက Unix-to-Unix Copy program ကုိ ပုိမုိေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ သည္။ ယင္းသည္ ေနာင္တြင္ basis of Usenet ကုိ ဖဲြ႕စည္းလာခဲ့သည္။
Cryptographer ႏွင့္ လုံၿခဳံမႈကာကြယ္ေရးဆုိင္ရာ ေရွ႕ေန Whitfield Diffie ႏွင့္ Electrical အင္ဂ်င္နီယာ Martin Hellman တုိ႔က public key cryptography ကုိ တီထြင္ခဲ့သည္။

1977- MIT မွ သုေတသီသုံးဦးျဖစ္သူ Ron Rivest, Adi Shamir ႏွင့္ Len Adleman တုိ႔သည္ encrypting messages အတြက္ public key method (စနစ္) တစ္ခုျဖစ္ေသာ RSA algorithm (အတုိေကာက္မွာ သူတုိ႔ နာမည္ေပၚတြင္ မူတည္သည္) ကုိ တီထြင္ခဲ့သည္။

1978- TCP protocol ကုိ Internet protocol (IP) အသစ္အျဖစ္ ဖန္တီးကာ အစိတ္အပုိင္းႏွစ္ခု ခဲြပစ္ခဲ့သည္။ ဤ protocol ကုိ အသုံးျပဳႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးေသာ network မ်ားကို internet အျဖစ္ လူသိမ်ားသည္။ ဤကဲ့ေသာ internet မ်ားကို စုေပါင္းကာ ပုိမုိက်ယ္ျပန္႔ေသာ internet ကုိ တည္ေဆာက္ထားသည္။

1979- ေျမာက္ပုိင္းကာလုိလုိင္းနားတကၠသိုလ္မွ Steve Bellovin ( ) Duke တကၠသိုလ္မွ Jim Ellis ႏွင့္ Tom Truscott တုိ႔က Usenet ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။
Emoticons (smileys မ်ားအျဖစ္လည္း သိထားၾကသည္) မ်ားကို Arpanet Msg Group mailing list ေပၚတြင္ ပထမဆုံးအျဖစ္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။
Richard Bartle ႏွင့္ အဂၤလန္ႏုိင္ငံ အက္ဆက္တကၠသိုလ္မွ Roy Trubshaw တုိ႔သည္ role-playing games အတြက္ ပထမဆုံးေသာ multiuser dungeon software ကုိ တီထြင္ခဲ့သည္။

1981- IBM က ပထမဆုံးေသာ personal computer (PC) ကုိ ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ ယင္းတြင္ Microsoft ၏ DOS operating system ကုိ တပ္ဆင္ခဲ့သည္။
အမ်ဳိးသားသိပၸံအဖဲြ႕ (The National Science Foundation (NSF) က CSNET backbone (ေက်ာ႐ုိး) ကုိ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ယင္းသည္ ပညာရွင္မ်ား၊ သုေတသီမ်ားအေနျဖင့္ Arpanet ကုိ access လုပ္စရာမလုိဘဲ အသုံးျပဳႏုိင္ေသာ network အသစ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။

The Internet Age
1982- European Unix Network ေခၚ EUNET ကုိ UK ၊ ဒိန္းမတ္၊ ဆီြဒင္ႏွင့္ နယ္သာလန္တုိ႔အၾကား e-mail ႏွင့္ Usenet services မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ တီထြင္ခဲ့ၾကသည္။
Electronic networks မ်ားတြင္ အေစာပုိင္းက ဒုကၡေပးခဲ့ေသာ addressing system ကို အစီအစဥ္တက် ရွိေစရန္အတြက္ Wisconsin တကၠသုိလ္တြင္ Domain Name System (DNS) ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
UK ၏ Joint Academic Network ျဖစ္ေသာ JANET ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ PC ကို အေျခခံေသာ Local area networks ကို စတင္သုံးမႈသည္ တစ္စတစ္စ က်ယ္ျပန္႔ကာ တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာသည္။

1983- TCP/IP ကုိ ARPA မွ တရား၀င္ သုံးစဲြခဲ့သည္။ အေမရိကန္ကာကြယ္ေရးဌာနသည္ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္မႈ၏ အေျချပဳရာ ေနရာျဖစ္သည္။

1984- Cyberspace ေခၚ ေ၀ါဟာရကုိ ၀ီလီယံဂစ္ဆင္၏ Neuromancer ေခၚ ၀တၳဳစာအုပ္တြင္ ပထမဆုံး ေတြ႕ရသည္။ Nets ၏ နာမည္ေက်ာ္ အသုိင္းအ၀ုိင္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ The Well ကုိ Stewart Brand, Larry Brilliant ႏွင့္ အျခားပုဂၢိဳလ္မ်ားက စတင္ခဲ့သည္။ ယင္းသည္ အီလက္ထရြန္းနစ္ေဆြးေႏြးမႈမ်ားအတြက္ အေရး ပါေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္လာသည္။ Macintosh ကြန္ပ်ဴတာပထမဆုံး ေပၚလာသည္။

1985- CSNET အယူအဆအရ NSF ကုိ တည္ေဆာက္သည္။ NSFNET ကို ဖန္တီးလုိက္သည္ႏွင့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရွိ supercomputing centres ငါးခုကို ဆက္သြယ္ေပးသည့္ အလြန္လ်န္ျမန္ေသာ backbone ျဖစ္လာသည္။ NSFNET ေပၚေပါက္လာသျဖင့္ network အေသးကေလးမ်ား အႏံွ႔အျပား ေပၚလာသည္။
America Online (AOL) သည္ Quantum Computer Services မ်ားအေနျဖင့္ စတင္အသက္၀င္လာသည္။
1986- The Internet Engineering Task Force (IETF) ကုိ Arpanet ႏွင့္ ေသာ့ခ်က္က်ေသာ Internet gateway systems တုိ႔ႏွင့္ပတ္သက္၍ နည္းပညာဆုိင္ရာ ၫႇိႏႈိင္းရန္ ဖဲြ႕စည္းခဲ့သည္။
Network News Transport Protocol (NNTP) ကို Usenet ေပၚတြင္ UUCP ကို စတင္အစားထုိးႏုိင္ရန္ ျပဳလုပ္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းမွာ newsgroup data မ်ား ဖလွယ္ေရးတြင္ စံျပဳထားေသာ နည္းလမ္းအျဖစ္ ထားရွိရန္ ျဖစ္သည္။

1987- Usenet ႏွင့္ ကြန္ရက္မ်ား ဆက္သြယ္ရန္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးအဖဲြ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ UUNET ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
Bill Atkinson သည္ Apple Macintosh အတြက္ Hypercard ကို ေရးသားေပးသည္။ ယင္းမွာ ေစ်းကြက္တြင္ တင္ေရာင္းႏုိင္ေသာ hypertext ႏွင့္ hyper-media applications မ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္ ပထမဆုံး ကိရိယာတစ္ခုျဖစ္သည္။ (hypertext= ကြန္ပ်ဴတာတစ္ခုမွ အျခားတစ္ခုသုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းႏုိင္ေသာ စာသား)

1988- ေကာ္နဲလ္တကၠသိုလ္မွ computer သိပၸံဘဲြ႕ရ Robert Morris ဆုိသူက Internet ေပၚတြင္ သုံးႏုိင္သည့္ မိမိဘာသာ ျပဳလုပ္စီမံႏုိင္သည့္ ပ႐ိုဂရမ္တစ္ခုကို တီထြင္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ worm ဟု ေခၚေနၾကေသာ အဆုိပါ program သည္ network ေပၚရွိစက္မ်ား၏ 10% သုိ႔မဟုတ္ သုံးစဲြသူ host 6000 ကုိ ဆက္သြယ္ႏုိင္သည္။
Internet relay chat (IRC) ကုိ ဖင္လန္ႏုိင္ငံမွ Jarkko Oikarinen က ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

1989- ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ Fraunhofer Institute က MP3 ဂီတ compression algorithm ကုိ မူပုိင္မွတ္ပုံတင္ လုိက္ သည္။
မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္တြင္ The World (world. std. com) ေခၚ ပထမဆုံး dial-up Internet Service Provider (ISP) ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

1990- Arpanet သည္ သုေတသနလုပ္ငန္းတစ္ခုအျဖစ္မွ တရား၀င္ရပ္စဲခဲ့ၿပီး Network တစ္ခုျဖစ္လာသည္။ ဇူလုိင္လတြင္ John Perry Barlow ႏွင့္ Mitch Kapor တုိ႔က Electronic Freedom Foundation (EFF) ကုိ တည္ေထာင္သည္။

1991- CERN ေခၚ Europe's particle physics laboratory မွ HTML mark-up language ႏွင့္ HTTP protocol တုိ႔အတြက္ သုံးရန္ စာသားအေနအထားကုိသာ ၾကည့္႐ႈႏုိင္ေသာ Browser တစ္ခုကို တီထြင္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ ယင္းပစၥည္းျဖင့္ အေ၀းမွ သုေတသီမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရရွိေစမည္ ျဖစ္သည္။ Tim Berners Lee က alt.hypertext news group သုိ႔ ပထမဆုံး အမ်ားသုံး Web software ကုိ ေပးခဲ့ သည္။ ဖင္လန္လူမ်ဳိး ေက်ာင္းသားတစ္ဦးျဖစ္သူ Linus Torvalds သည္ writing the operating system ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စတင္ေဆာင္ရြက္သည္။ ယင္းသည္ ေနာက္ပုိင္းတြင္ Linux ျဖစ္လာသည္။ သတင္း ေရးသားရာတြင္ ပါ၀င္ေသာစာလုံးမ်ားကုိ သေကၤတမ်ားအျဖစ္ေျပာင္းလဲရာတြင္ တြက္ခ်က္မႈ အမ်ဳိး အစားတစ္ခု ျဖစ္သည့္ RSA ကို သုံးစဲြေသာ Pretty Good Privacy ၏ ပထမအမ်ဳိးအစားကို Phil Zimmerman ဆုိသူက ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဆက္သြယ္မႈမ်ားအား NSFNET backbone ကုိ ပထမဆုံး အႀကိမ္အသုံးျပဳခြင့္ေပးလုိက္သည္။ မတ္လေက်ာ္လာသည့္အခါ ဆက္သြယ္မႈမ်ား သည္ 1 trillion bytes ထက္ ေက်ာ္လြန္သြားမည္ ျဖစ္သည့္အျပင္ တစ္လလွ်င္ 10 billion packet ရွိမည္ျဖစ္သည္။ မင္နီဆုိတာတကၠသုိလ္ က Gopher ေခၚ Web ႏွင့္သက္ဆုိင္ေသာ သတင္းမ်ားရွာေဖြမည့္ program တစ္ခုကို ထုတ္ျပန္လုိက္သည္။

1992- World Wide Web software ကုိ CERN က public domain အတြင္းသုိ႔ ျဖန္႔ခ်ိလုိက္သည္။ အင္တာ နက္သုံးစဲြသူမ်ား၏ ဦးေရမွာ ၁ သန္းေက်ာ္သြားၿပီ ျဖစ္သည္။

The Web Age
1993- Marc Andressen က ေရးသားထားေသာ Mosaic for X အမည္ရွိ ပထမဆုံး graphical browser ကို National Centre for Supercomputing Applications (NCSA) မွ ျဖန္႔ေ၀လုိက္သည္။
www ေပၚတြင္ ဆက္သြယ္မႈမ်ားမွာ 300,000% အထိ က်ယ္ျပန္႔လာေသာ္လည္း Gopher တုိးတက္မႈႏႈန္း မွာ 997% သာ ရွိေသးသည္။ Internic ကို အမ်ဳိးသားသိပၸံ ေဖာင္ေဒးရွင္းက တီထြင္လုိက္သည္။ ယင္းမွာ အင္ တာနက္မွတ္ပုံတင္လုပ္ငန္း စီမံခန္႔ခဲြမႈကို လမ္းၫႊန္မႈေပးရန္ျဖစ္သည္။

1994- Marc Andressen ႏွင့္ Jim Clark တုိ႔က Netscape ကုိ စတင္လုိက္ၿပီး ေႏြေႏွာင္းရာသီတြင္ Navigator browser ၏ ပထမပုံစံကို ထုတ္ျပန္လုိက္သည္။ Linus Torvalds က Linux kernel ၏ version 1.0 ကို ထုတ္ ေဖာ္လုိက္သည္။
www consortium ကို Web နည္းပညာမ်ားဖံြ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ဦးေဆာင္မႈေပးရန္ ဖဲြ႕စည္းလုိက္ၿပီး Tim Berners-Lee ကုိ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခန္႔သည္။
အေမရိကန္လူမ်ဳိး ေရွ႕ေနႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ Laurence Canter ႏွင့္ Martha Siegel တုိ႔သည္ Usenet တြင္ သူတုိ႔၏ green card lottery ေခၚ ထီလုပ္ငန္းကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေၾကာျငာခဲ့ရာမွ အင္တာနက္သမုိင္းတြင္ နာမည္အပ်က္ဆုံး လူမ်ားျဖစ္သြားခဲ့သည္။
Pizza Hut ဆုိသူက internet ေပၚမွ အမွာစာမ်ား ရရွိေအာင္ စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ First Virtual ေခၚ ပထမဆုံး internet ဘဏ္လုပ္ငန္းကို စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ Vladimir Levin ဆုိသူ ႐ုရွားလူမ်ဳိး computer ကၽြမ္းက်င္သူတစ္ဦးသည္ Citibank မွ ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာကို ခုိးယူ ခဲ့သည္။ သူသည္ ပထမဆုံး internet ဘဏ္သူခုိးျဖစ္သည္။

1995- Web သည္ internet ဆက္သြယ္မႈတြင္ အႀကီးဆုံး အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုျဖစ္လာသည္။ Sun Microsystem က Java ကို တီထြင္လုိက္သည္။ Real Audio ေခၚ audio streaming product အမ်ဳိးအစား ေပၚလာသည္။ ယခုအခ်ိန္အထိ ပုဂၢလိကပုိင္ျဖစ္ေနေသာ Compuserve ႏွင့္ AOL network မ်ားသည္ ပထမ ဆုံးအႀကိမ္ internet ကုိ dial-up access ကို ေဆာင္ရြက္ေပးသည္။
Netscape ကုမၸဏီသည္ စတင္ဖဲြ႕စည္းၿပီး 14 လအၾကာ 1995 ခု ၾသဂုတ္လ 8 ရက္ေန႔တြင္ ျပည္သူမ်ားသုိ႔ ရွယ္ယာ 5 သန္းဖုိး ထုတ္ေရာင္းလုိက္သည္။ ရွယ္ယာမ်ား စတင္ေရာင္းခ်စဥ္က တစ္ေစာင္လွ်င္ 28 ေဒၚလာေစ်း ရွိၿပီး အေရာင္းပိတ္ခ်ိန္တြင္ 58.25 ေဒၚလာ ေပါက္ေစ်းရွိသည္။ ကုမၸဏီပုိင္ဆုိင္မႈ အရပ္ရပ္တန္ဖုိးမွာ 2 ဘီလီယံ ရွိၿပီးလွ်င္ ရွယ္ယာမ်ား ေရာင္းခ်သည့္ ပထမေန႔တြင္ ပူးတဲြတည္ေထာင္သူ Jim Clark သည္ ေဒၚလာ 663 သန္း ရရွိသည္။ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ရွယ္ယာေစ်းႏႈန္းမွာ တစ္ေစာင္လွ်င္ ေဒၚလာ 170 အထိ တက္ခဲ့သည္။

1996- Microsoft ႏွင့္ Netscape တုိ႔ ႏွစ္ဦးစလုံးတြင္ ယင္းတုိ႔၏ third version ျဖစ္ေသာ browser မ်ားကို ထုတ္ေရာင္းကာ browser စစ္ပဲြကို စတင္ဆင္ႏဲႊလာၾကေတာ့သည္။
Internet ေပၚတြင္ မလုိလားအပ္ေသာ ျဖန္႔ျဖဴးမႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ US Communications Decency Act (CDA) ကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ဥပေဒအျဖစ္ ျပန္ဌာန္းလုိက္သည္။ internet တယ္လီဖုန္းအသုံးျပဳ သည့္စနစ္ကို အေမရိကန္ ဆက္သြယ္ေရးကုမၸဏီမ်ားက အာ႐ုံစုိက္လာၾကသည္။ America's Carriers Telecommunication Association (ACTA) က စည္းမ်ဥ္းဥပေဒအရ သူတုိ႔ကသာ ဦးေဆာင္သင့္သည္ဟု အေၾကာင္းျပကာ IP telephony products မ်ားကို ပိတ္ပင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းသည့္အေနျဖင့္ Federal Communications Commission (FCC) သုိ႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္တစ္ေစာင္ ေပးပုိ႔ခဲ့သည္။ FCC ကမူ လက္မခံခဲ့ ေပ။

1997- အဂၤါၿဂိဳဟ္ေပၚရွိ Pathfinder spacecraft မွ ထုတ္လႊင့္ခ်က္မ်ားကို လူအမ်ား ၾကည့္႐ႈရန္ နာဆာ၏ home page က 46 မိနစ္ၾကာ လႊင့္ထုတ္ေပးသည္။
Netscape က ယင္း၏ browser version 4 ကုိ Microsoft ထက္ဦးေအာင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ထုိ႔အတြက္ Microsoft ႏွင့္ ျပႆနာတက္ခဲ့ရသည္။

1998- Netscape က သူတုိ႔ browser သာမက browser ၏ source code မ်ားကိုပါ အခမဲ့ ျဖန္႔ျဖဴးေပးမည္ဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ software ကုမၸဏီတစ္ခု၏ မေလ်ာ့ေသာ လႈပ္ရွားမႈတစ္ရပ္ပင္ ျဖစ္သည္။ သီးျခား ဌာနခဲြတစ္ခုျဖစ္ေသာ Mozilla.org ကို လုပ္ငန္း၏ open source element အေပၚ အေျခခံေသာ products မ်ားကို create လုပ္ရန္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
Network Solution တြင္ domain ၂ သန္းခန္႔ မွတ္ပုံတင္ထားသည္။ Microsoft သည္ anti-trust trial ကို ေအာက္တုိဘာလတြင္ စတင္စစ္ေဆးခံခဲ့ရသည္။

1999- Day traders မ်ားသည္ မိမိတုိ႔၏ PC မ်ားကို internet ႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ကာ stock ႏွင့္ ရွယ္ယာ အေရာင္း အ၀ယ္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ electronic trading ကို အထူးအားထား ေဆာင္ရြက္ေသာ အေမရိကန္ လူမ်ဳိး စေတာ့ပဲြစား Charles Schwab သည္ ဘ႑ာေရးႏွစ္ကုန္တြင္ ယင္းေစ်းကြက္၌ 25.5 ဘီလီယံဖုိး ျမႇပ္ႏွံ ထားႏုိင္ခဲ့သည္။ ယင္းအခ်က္မွာ Merrill Lynch ကဲ့သုိ႔ေသာ ပဲြစားေဟာငး္ႀကီးမ်ား၏ လုပ္ရပ္ထက္မ်ားစြာ သာ လြန္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။
မယ္လီဆာ Virus ေၾကာင့္ Microsoft ႏွင့္တကြ computer ေလာကတစ္ခုလုံး အထိနာခဲ့သည္။ AOL ႏွင့္ Microsoft တုိ႔ Chat software ႏွင့္ပတ္သက္တုိက္ခုိက္လာခဲ့ၾကသည္။ ျပႆနာမွာ Microsoft ကုိ သုံးေသာ user မ်ားကုိ AOL က ဟန္႔တားရန္ ႀကိဳးပမ္းေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
Microsoft ၏ Web-based e-mail service ျဖစ္ေသာ hotmail ၿပိဳကဲြသြားေသာေၾကာင့္ ယင္း၏ သန္း ၄၀ ေသာ accounts ကုိ access လုပ္ရာတြင္ password မလုိဘဲ လုပ္ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။
ႏုိ၀င္ဘာတြင္ တရားသူႀကီး ေသာမတ္ပင္ဖီးလ္က Microsoft သည္ consumer interests မ်ားကို ဒုကၡေပး ၿပီး internet ေစ်းကြက္တြင္ မ႐ုိးေျဖာင့္ေသာ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈကို ျပဳခဲ့သည္ဟု ဆုံးျဖတ္ခဲ့သည္။

Ref: ေမာင္ကြန္ပ်ဴတာ (အိတ္ေဆာင္အင္တာနက္)
-ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္